Veenhuizen Werelderfgoed
Naast Paaseiland en Vaticaanstad staat nu ook Veenhuizen op de Werelderfgoedlijst. En dat is
natuurlijk niet voor niks. De Koloniën van Weldadigheid zijn het 11 e werelderfgoed in Nederland.
Door plaatsing op de lijst erkent het Werelderfgoedcomité de uitzonderlijkheid van de koloniën. Niet
in de laatste plaats omdat de koloniën werden opgericht om de armoede te bestrijden. Hoezo
verleden?
Wat zijn de Koloniën van Weldadigheid?
De Koloniën van Weldadigheid ontstonden uit de behoefte arme mensen op te vangen en te resocialiseren, zodat ze terug in de maatschappij konden keren. De gedachte hierachter staat aan het begin van het sociale stelsel in Nederland. In verschillende plaatsen werden rond 1818 koloniën opgericht, waaronder in Veenhuizen. In tegenstelling tot de andere koloniën, werden in Veenhuizen de mensen niet vrijwillig opgevangen. Wezen, vondelingen, landlopers en bedelaars werden te werk gesteld, terwijl ze verbleven in zogenaamde ‘gestichten.’ De bedoeling was dat de mensen later weer in de maatschappij terug konden keren als kleine boer, daarom werden er bossen aangeplant en werden er landbouwbedrijven gesticht. Veenhuizen groeide enorm, op het hoogtepunt waren er soms 10.000 bewoners. Er kwamen kerken, scholen, een ziekenhuis en fabrieken, zoals een melkfabriek en een weverij. Uiteindelijk ging de maatschappij in 1859 failliet en werd aan de staat overgedragen.
Gevangenissen
Toen de Maatschappij in handen kwam van justitie, besloot men dat Veenhuizen een geschikte plaats was voor ‘echte’ gevangenen. De houten gebouwen en huizen werden vervangen door stenen gebouwen. Een aantal huizen werd van opschrift voorzien, zoals Orde en Tucht voor het huis van het schoolhoofd, Toewijding voor de dokter en Zorg en Vlijt voor de winkelier. Op deze manier hoopte men de gevangenen normen en waarden mee te geven. De huizen met de spreuken worden nog steeds bewoond en zijn een prachtige trekpleister voor het dorp. Na de Tweede Wereldoorlog werden de gestichten veranderd in penitentiaire inrichtingen, waarvan er nog steeds drie in gebruik zijn. Het dorp was nog altijd niet toegankelijk voor de buitenwereld, maar alleen voorbehouden aan personeel dat verbonden was aan de gevangenissen. In 1986 werd Veenhuizen ‘vrijgegeven,’ wat wil zeggen dat het nu vrij toegankelijk te bezoeken is. En te bewonen, het is een gewilde omgeving om in te wonen. In 2021 werden de Koloniën van Weldadigheid op de Werelderfgoedlijst geplaatst. Dit zorgt voor een economische boost. Het betekent ook dat de overheid verantwoordelijk is om dit erfgoed te onderhouden.
Bossen rondom Veenhuizen
Tussen het Fochteloërveen en Veenhuizen in ligt Boswachterij Veenhuizen. Dit bosgebied met een oppervlakte van 800m2 kenmerkt zich door wat bredere paden, die dus ook goed toegankelijk zijn met een rolstoel of scootmobiel.
Beekdalgebied de Slokkert
De Slokkert is een beek die door het esdorpenlandschap meandert. Er loopt een 11 kilometer lange wandeling door dit gebied, waar af en toe tot aan de einder toe kan worden gekeken, door het lage landschap en het ontbreken van bebouwing. Sommige delen van de route kunnen erg drassig zijn. De route is hier te vinden: Bekijk hier de routebeschrijving